کربوهیدرات‌ها، فیبر و دیابت
کربوهیدرات یک نوع درشت مغذی و منبع اصلی انرژی بدن است. میزان نیاز روزانه به این درشت مغذی به وزن، سن و میزان فعالیت بستگی دارد. همچنین اهداف شما، مانند کاهش وزن، کنترل قند خون و یا بهبود عملکرد ورزشی، نیز بر میزان نیاز بدن به کربوهیدرات اثر می‌گذارد.
هنگامی که شما مواد غذایی حاوی کربوهیدرات را مصرف می‌کنید این درشت مغذی در دستگاه گوارش به گلوکز که یک قند ساده است، تجزیه می‌شود. سپس گلوکز از دستگاه گوارش وارد جریان خون شده و قند خون را افزایش می‌دهد. هورمون انسولین که از پانکراس (لوزالمعده) ترشح می‌شود به سلول‌های بدن کمک می‌کند که گلوکز را از جریان خون جذب کرده و از آن برای تولید انرژی استفاده کنند. هنگامی که گلوکز توسط سلول‌ها از جریان خون برداشته شود قند خون شما مجدداً کاهش می‌یابد.
نوع و مقدار کربوهیدرات مصرفی بر روی میزان قند خون و در نتیجه کنترل بیماری دیابت تاثیر دارد. افراد مبتلا به دیابت باید در رژیم غذایی خود توجه ویژه‌ای به این درشت مغذی داشته باشند. زیرا می‌تواند سریع‌تر و بیشتر از سایر درشت مغذی‌ها (چربی یا پروتئین) بر میزان قند خون تاثیر بگذارد.
کربوهیدرات‌ها به صورت نشاسته، فیبر و یا قند در مواد غذایی مختلف وجود دارند. فیبر و نشاسته نوع پیچیده این درشت مغذی و قند نوع ساده آن را تشکیل می‌دهد.
کربوهیدرات‌های پیچیده (به خصوص فیبر) به ایجاد حس سیری کمک می‌کنند. بنابراین می‌توانند در کاهش یا کنترل وزن نقش داشته باشند. همچنین برای بیماران مبتلا به دیابت مفید هستند، زیرا بعد از صرف وعده غذایی از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری می‌کنند.
نشاسته در غلات (گندم، برنج، جو، جو دوسر)، حبوبات (عدس و انواع لوبیا) و برخی سبزیجات (نخودفرنگی، ذرت، سیب زمینی) یافت می‌شود. بسیاری از مواد غذایی به طور همزمان حاوی نشاسته و فیبر هستند. اما در برخی از غذاها، مانند سیب‌زمینی و ذرت، میزان نشاسته از فیبر بیشتر است.
قند یا به طور طبیعی در شیر و میوه‌ها وجود دارد و یا در صنایع غذایی به غذاهایی مانند آبمیوه‌ها، نوشابه‌ها، کیک، شیرینی و … افزوده می‌شود. قند میوه فروکتوز و قند شیر لاکتوز نامیده می‌شود.
فیبر
فیبر قسمت غیرقابل هضم منابع غذایی گیاهی است. بنابراین غذاهای حیوانی (شیر، تخم‌مرغ و انواع گوشت) فاقد فیبر هستند. به منظور حفظ سلامتی توصیه می‌شود که افراد بالغ روزانه 25 تا 30 گرم فیبر دریافت نمایند.
فیبر به کنترل قند خون کمک می‌کند. همچنین در کاهش کلسترول بد (LDL) نقش دارد. با این حال، امروزه بسیاری از افراد به میزان کافی از طریق رژیم غذایی خود فیبر دریافت نمی‌کنند. مواد غذایی حاوی فیبر عبارتند از:
• میوه‌ها و سبزیجات تازه
• حبوبات
• نان تهیه شده با آرد سبوس‌دار
• برنج قهوه‌ای
فیبر رژیم غذایی باید به تدریج افزایش یابد تا از بروز نفخ و کرامپ‌های شکمی جلوگیری شود. همچنین افزایش فیبر دریافتی باید با نوشیدن مقادیر کافی مایعات همراه باشد.
کربوهیدرات و دیابت
به بیماران مبتلا به دیابت توصیه می‌شود در انتخاب مواد غذایی حاوی کربوهیدرات به نکات ذیل توجه نمایند:
1. از سبزیجات و میوه‌های غنی از فیبر استفاده نمایند. فیبر علاوه بر ایجاد حس سیری به کنترل قند خون نیز کمک می‌کند.
2. مصرف غلات کامل و سبوس‌دار را بر غلات بدون سبوس (به عنوان مثال، نان تهیه شده از آرد سفید) ترجیح دهند.
3. حبوبات مصرف کنند. حبوبات حاوی پروتئین، فیبر، فولات و آهن هستند. همچنین میزان چربی آن‌ها ناچیز است.
4. مصرف غذاها و نوشیدنی‌هایی را که به آن‌ها قند اضافه شده، محدود کنند. مصرف کم این دسته از مواد غذایی برای سلامتی مضر نیست. اما اگر در مقادیر زیاد مصرف شوند نه تنها فوایدی برای بدن ندارند، بلکه احتمال افزایش وزن، افزایش قند خون و بروز بیماری‌های مزمن را افزایش می‌دهند.